Το σπουδαίο αλλά άγνωστο Σπήλαιο Νυμφαίο ή Μοσχοσπηλιά ή Ανώνυμο στο Σχιστό Κερατσινίου στο Όρος Αιγάλεω με ίχνη κατοίκησης 10.000 – 15.000 π.Χ.
[Επιμέλεια ανάρτησης: Κώστας Φωτεινάκης]
Από την επίσκεψη της Παρασκευής 29.12.2017 | Οι πέντε πρώτες φωτογραφίες είναι του Αντώνη Καλογήρου pezoporia.gr που συμμετείχε στην παρέα. Στην πρώτη φωτογραφία ο Κώστας Φωτεινάκης δείχνει τη φυσική “δεξαμενή” συγκέντρωσης νερού των πρώτων κατοίκων του Σπηλαίου Σχιστού, Κερατσινίου Αττικής στο Όρος Αιγάλεω.
[Φωτ. χάρτη της διαδρομής με κόκκινο από το Όρος Αιγάλεω (πολυβολεία) στο Σπήλαιο Σχιστού Κερατσινίου όπως την αποτύπωσε ο Αντώνης Καλογήρου – pezoporia.gr ]
[Δείτε ΕΔΩ την επίσημη περιγραφή του Σπηλαίου από την επίσημη διαδικτυακή πύλη ΟΔΥΣΣΕΑΣ που την υπογράφει αρχαιολόγος ο Θεοφάνης Μαυρίδης.]
Ρεπορτάζ του 2012 με ξενάγηση από τον Κώστα Φωτεινάκη σε μαθητές από το Κερατσίνι στο Σπήλαιο [ΕΔΩ]
Μία πληρέστερη περιγραφή του Σπηλαίου Νυμφαίου ή Μοσχοπηλιά είναι του Τάσου Λύτρα και περιέχεται στην εργασία του με τίτλο “ΤΑ 45 ΣΠΗΛΑΙΑ ΤΟΥ ΟΡΟΥΣ ΑΙΓΑΛΕΩ” που δημοσιεύτηκαν στην ιστοσελίδα ΕΔΩ. (8 Μαρτίου 2020). Διαβάστεη την περιγραφή παρακάτω:
39. Σπήλαιο Νυμφαίο ή Μοσχοσπηλιά: Βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλαγιά του υψώματος «Βουνό Σκαραμαγκά», σε υψόμετρο 250 περίπου μέτρων, βόρεια του νεκροταφείου Σχιστού. Το άνοιγμα της εισόδου του έχει ανατολική κατεύθυνση. Στον χάρτη δυτικής Αττικής του Wordsworth Christopher – 1832-1833 με τον τίτλο «ELEUSIS» (σε «GREECE, PICTORIAL, DESCRIPTIVE AND HISTORICAL – LONDON 1853») σημειώνεται το όνομα «Numphaeum» και σε δημοσίευμα της εφημερίδας «ΕλΛΗΝΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ» της 10/2/1928 αναφέρεται ως «Μοσχοσπηλιά». Εσφαλμένα λοιπόν ονομάστηκε «ανώνυμο Σχιστού».
Πρόκειται για ευρύχωρο σπήλαιο μεγάλης γεωμορφολογικής και αρχαιολογικής αξίας. Στα δεξιά της εισόδου υπάρχει δίοδος καθόδου στο εσωτερικό του που αποτελείται από δύο ανώτερα επίπεδα, ακολουθεί κλίμακα σμιλεμένη στο βράχο, σάρα και το τρίτο επίπεδο, όπου και τομές των γενόμενων ανασκαφών. Στα δύο ανώτερα επίπεδα υπάρχουν ερείπια κτισμάτων και διαμορφώσεων. Στο κατώτερο τρίτο επίπεδο υπάρχουν κατακρημνισμένοι ογκόλιθοι, λίγοι σταλακτίτες και σταλαγμίτες, ενώ στα αριστερά υπάρχει άνοιγμα που οδηγεί χαμηλότερα και λειασμένα πετρώματα που ίσως μαρτυρούν την κάποτε διέλευση υπόγειου ποταμού. Στον περιβάλλοντα χώρο υπάρχει μεγάλη συκιά στη μέση υπολλειμμάτων ορθογώνιου κτίσματος από ογκόλιθους και άλλα ίχνη ανθρώπινων κατασκευών και διαμορφώσεων. Στην οροφή του σπηλαίου υπάρχει φυσική οπή ικανής διαμέτρου που θα μπορούσε να εξυπηρετεί ανάγκες φωτισμού και απαγωγής καπνού των μεσολιθικών ή και των επόμενων
ενοίκων του.
Στο σπήλαιο έχουν διενεργηθεί ανασκαφικές έρευνες από την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας Ν. Ελλάδας, οι οποίες δεν έχουν ολοκληρωθεί. Σύμφωνα με τις σχετικές δημοσιεύσεις αναδεικνύεται συνεχής χρήση
του από την Παλαιολιθική Εποχή μέχρι τους μεταβυζαντινούς και νεότερους χρόνους, ως χώρου κατοίκησης του προϊστορικού ανθρώπου και μεταγενέστερα για λατρευτικούς σκοπούς (από εκεί και το όνομα Νυμφαίο).
Ιδιαίτερη σημασία έχει η εύρεση σε αυτό λιθοτεχνίας οψιανού που η χρήση του χρονολογήθηκε πριν από 15.000- χρόνια, γεγονός που καθιστά το σπήλαιο ως την παλαιότερη γνωστή θέση κατοίκησης του προϊστορικού ανθρώπου στην Αττική, αντίστοιχης σημασίας με τα σπήλαια Φράγχθι Αργολίδας, Θεόπετρας Καλαμπάκας κ.α..
Επίσης έχει επιβεβαιωθεί η παρουσία στο σπήλαιο της Μέσης Νεολιθικής, της Νεότερης Νεολιθικής Ι και ΙΙ, όπως και της Πρώϊμης Εποχής του Χαλκού. Στο ίδιο σπήλαιο έχουν βρεθεί οργανικά και αρχαιοβοτανικά κατάλοιπα διατροφής και οικονομίας θηρευτών, που δίνουν, μεταξύ άλλων, πολύτιμα στοιχεία για την χλωρίδα και πανίδα της περιοχής κατά την προϊστορική περίοδο και αποτελούν αντικείμενο συνεχιζόμενης επιστημονικής έρευνας. Στα φυτικά διατροφικά κατάλοιπα, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνονται άγρια δημητριακά, άγρια όσπρια, καρποί άρκευθου, κοκορεβυθιάς, σαμπούκου, κράνα και σύκα. Οι συκιές, οι άρκευθοι και οι κοκορεβυθιές εξακολουθούν να αφθονούν στην περιοχή, ενώ δεν υπάρχουν πλέον σαμπούκοι και κρανιές. Ζωϊκής προέλευσης διατροφικά κατάλοιπα ανήκουν σε ελαφοειδή, ιπποειδή, λαγούς, πτηνά, σαλιγκάρια και θαλασσινά.
Το σπήλαιο έχει ενταχθεί στον κατάλογο των αρχαίων μνημείων του ΥΠΠΟ.
