Καίτη Μυλωνά: Από τις χωματερές στην ανακύκλωση και τώρα στην κυκλική οικονομία

Για τα απορρίμματα – απόβλητα                                                                          

Από τις χωματερές στην ανακύκλωση και τώρα στην κυκλική οικονομία

Η Ελλάδα δεν έχει λύσει ακόμα βασικά ζητήματα στο ζήτημα της πολιτικής που πρέπει και θέλει να ακολουθήσει, όπως το κλείσιμο των παράνομων χωματερών και την εισαγωγή στην ελληνική κοινωνία του διαχωρισμού των οικιακών αποβλήτων.

Ουσιαστικά, η Ελλάδα πρέπει να αλλάξει ριζικά τον τρόπο που διαχειρίζεται τα απορρίμματά της κι αυτή η αλλαγή πρέπει να ξεκινάει από το σχεδιασμό της παραγωγής των προϊόντων, τα συστήματα ανακύκλωσης και τις μονάδες διαχείρισης και να φθάνει στην κυκλική οικονομία. Να περιλαμβάνει στο σχεδιασμό, όχι μόνο την τύχη των όποιων απορριμμάτων, αλλά κυρίως την παραγωγή των προϊόντων – τροφίμων και όλων των άλλων – ώστε, αφενός να παράγονται οι απαραίτητες ποσότητες, αφετέρου να αγοράζονται οι απαραίτητες ποσότητες, κάτι που βέβαια αντιβαίνει στην καταναλωτική μας κοινωνία. Στον αγροδιατροφικό τομέα περιλαμβάνεται επιπλέον η σπατάλη των τροφίμων και η πολιτική περιορισμού της.

Η κυκλική οικονομία, ως όρος, αμφισβητείται από κάποιους όχι ως προς το περιεχόμενό της, αλλά ως προς τον όρο, με την έννοια δεν είναι κύκλος που συνεχίζεται, μια και στη μετάβαση από τη μια μορφή στην άλλη, κάτι χάνεται. Παρ’ ολ’ αυτά, χρησιμοποιούμε τον όρο αυτόν μέχρι να βρεθεί κάποιος άλλος για να συνεννοούμαστε.

Η μετάβαση από την κοινωνία της ανακύκλωσης στην κυκλική οικονομία είναι πολύ σημαντική. Γιατί:

Η ανακύκλωση σχετίζεται με την αποτελεσματική διαχείριση των παραγόμενων αποβλήτων.

Η παλαιότερη στρατηγική και νομοθεσία δεν ενσωμάτωνε ουσιαστικές αλλαγές που προέκυψαν από καταναλωτικές συμπεριφορές και συνήθειες, ούτε σηματοδοτούσε ριζικές παρεμβάσεις στον σχεδιασμό των προϊόντων, ούτε ανατροπές στα οικονομικά μοντέλα.

Η κυκλική οικονομία αναφέρεται κατ’ αρχήν στο σχεδιασμό των προϊόντων, τα οποία παράγονται με τέτοιο τρόπο, ώστε το τελικό απόβλητο να είναι το ελάχιστο δυνατό, να μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί επεξεργαζόμενο ή ανακυκλούμενο.

Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει – ως προς τα απόβλητα, βέβαια – αλλαγή παραγωγικού και καταναλωτικού μοντέλου και αναθεώρηση της καταναλωτικής μας συμπεριφοράς.

Γεωργικά και κτηνοτροφικά απόβλητα

Εννοούνται τα απόνερα από τα ποτίσματα των καλλιεργειών, τα απόνερα από το πλύσιμο των σταβλικών εγκαταστάσεων, καθώς και των γεωργικών βιομηχανιών και τα απόβλητα ως προϊόντα μεταβολισμού των παραγωγικών ζώων που εκτρέφονται για την παραγωγή αγροτικών προϊόντων και τροφίμων.

Τα απόβλητα που παράγονται και στις 3 κατηγορίες είναι πολύ ρυπογόνα, είτε γιατί περιέχουν κατάλοιπα φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων, κτηνιατρικών φαρμάκων και άλλων ουσιών, είτε γιατί περιέχουν αυξημένο οργανικό φορτίο (κυρίως τα απόβλητα των χοιροτροφικών και πτηνοτροφικών μονάδων), το οποίο είναι πολύ ρυπογόνο.

Χωρίς συγκεκριμένη πολιτική διαχείρισης των αποβλήτων αυτών για χρόνια, αυτά κατέληγαν είτε στη θάλασσα, στα ποτάμια και στις λίμνες, συμβάλλοντας στη ρύπανσή τους, είτε ρίχνονταν στο έδαφος, συνήθως κοντά στην κτηνοτροφική μονάδα, ρυπαίνοντας και μολύνοντας τα τυχόν επιφανειακά ύδατα, κυρίως όμως τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα. Τα τελευταία χρόνια η κατάσταση αυτή έχει βελτιωθεί λόγω της απαίτησης από την ΕΕ μελετών διαχείρισης και επεξεργασίας των αποβλήτων προκειμένου να αδειοδοτηθεί μια κτηνοτροφική μονάδα.

Όταν οι Ινδοί και οι Κινέζοι χρησιμοποιούσαν από την αρχαιότητα της ιστορίας τις κοπριές των ζώων ως καύσιμη ύλη ακόμη και για το μαγείρεμα, όταν το Παρίσι από την εποχή του Βίκτωρος Ουγκώ είχε αποχετευτικό δίκτυο στο οποίο κατέληγαν όλα τα απόνερα των περιαστικών γεωργικών καλλιεργειών (μας τα περιγράφει ο Β.Ο. στους Αθλίους του, στην καταδίωξη του Γ. Αγ. από τον Ι. στους υπονόμους του Παρισιού), εμείς βρισκόμαστε ακόμη στην εποχή των ενεργοβόρων λύσεων της αερόβιας επεξεργασίας των αποβλήτων στην καλύτερη περίπτωση, ή στην παλιά καλή συνταγή, δηλαδή στην απόρριψη των αποβλήτων όπου μας βολεύει, όπως εξάλλου συμβαίνει και με τα απόβλητα των ξενοδοχείων.

Ενώ θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε τα προϊόντα μεταβολισμού των μικροβίων σε αναερόβια επεξεργασία και να αξιοποιήσουμε τα επεξεργασμένα υγρά για άρδευση και λίπανση και το βιοαέριο που εκλύεται, ως αέριο καύσιμο για τις ανάγκες τουλάχιστον της κτηνοτροφικής μονάδας ή για συλλογική αξιοποίηση.

Καίτη Μυλωνά
Κτηνίατρος – Μέλος των ΦΙΛΩΝ της ΦΥΣΗΣ/ Naturefriends Greece

6 Ιουνίου 2021