Ο πύργος «Παλατάκι» στο Χαϊδάρι και η ιστορία του
[Παλατάκι, σκίτσο από την τοπική εφημερία του Παναγιώτη και της Μαρίας Διακάτου “ΕΙΔΗΣΕΙΣ από το ΧΑΪΔΑΡΙ”]
Ο πύργος «Παλατάκι» στο Χαϊδάρι και η ιστορία του εν συντομία.
Ο πύργος Παλατάκι αποτελούσε τμήμα ενός μεγάλου κτήματος – του κτήματος Χαϊδάρι – και οικοδομήθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα…
Ορισμένοι εκτιμούν ότι ο πύργος σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Κλεάνθη, κάποιοι άλλοι από τον Γάλλο Γουσταύο Μπουλανζέ… Ωστόσο υπάρχει και μια τελευταία άποψη ότι ενδεχόμενα να είχε σχεδιαστεί ή να είχε ανακαινισθεί από το αρχιτέκτονα Τσίλερ… [σ.σ. η πληροφορία ότι είναι έργο του Τσίλερ επιβεβαιώθηκε]
Το κτήμα Χαϊδάρι ανήκε στην ιδιοκτησία του Νικόλαου Νάζου ο οποίος ήταν τραπεζίτης και είχε γεννηθεί στην Τήνο.
Το κτήμα ήταν έκτασης 3.000 στρεμμάτων και έφτανε μέχρι τον Προφήτη Ηλία.
Εκτός από τον πύργο υπήρχαν και άλλα κτίρια όπως οι στάβλοι (τώρα είναι η καφετέρια), οι ξενώνες, το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου (βρίσκεται απέναντι από το στρατόπεδο στο δρόμο για το Αττικόν Νοσοκομείο), λιοτρίβι κ.λ.π.
Ο Ακαδημαϊκός Γεώργιος Δροσίνης στο βιβλίο του με τίτλο «ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΝΑΖΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΩΔΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ», 1938, περιγράφει στην σελίδα 13: «Ο κήπος ήτο πολύ περιποιημένος και περιείχε δένδρα οπωροφόρα και εκλεκτά άνθη…
Το Χαϊδάρι κατά τους χρόνους εκείνους εθεωρείτο πολύ μεμακρυσμένον των Αθηνών και δεν εκρίνετο εξησφαλισμένον από ληστρικάς επιδρομάς…»
Ο Νικόλαος Νάζος ήταν ένας φιλότεχνος άνθρωπος ο οποίος αναγνώρισε το ταλέντο και βοήθησε δύο μεγάλους ζωγράφους την περίοδο που ήταν νέοι και άγνωστοι…
Τους συντοπίτες του Τηνιακούς: Νικηφόρο Λύτρα και Νικόλαο Γύζη.
Ο Νικηφόρος Λύτρας ζωγράφισε δύο εικόνες στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου και ο Νικόλαος Γύζης τη σύνθεση τέσσερις εποχές στους ξενώνες. Ο Νικόλαος Γύζης παντρεύτηκε την κόρη του ευεργέτη του Άρτεμις Νάζου στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου.
[Νικόλαος Γύζης, 10 Απριλίου 1862, προσχέδιο για το “Παλατάκι”, Μόναχο]
Τα έργα και των δύο ζωγράφων έχουν διασωθεί στο διάβα του χρόνου αλλά βρίσκονται σε άσχημη κατάσταση…
Ο Νικόλαος Νάζος στην πορεία του χρόνου χρεοκόπησε το 1886 και το κτήμα Χαϊδάρι πέρασε αργότερα στα χέρια του Θων, αυλικού του Όθωνα…
Το 1900 το Παλατάκι και μέρος του κτήματος αγοράζετε από τον Χιώτη εφοπλιστή Παλιό..
Σύμφωνα με μαρτυρίες (1874) του Συνταγματάρχη του τακτικού στρατού των Ελλήνων γύρω από το Παλατάκι στις 6 και 8 Αυγούστου του 1826 έγινε η μεγάλη μάχη μεταξύ των Τούρκων του Κιουταχή και των Ελλήνων.
Στη μάχη αυτή είχαν πάρει μέρος 250 Έλληνες με αρχηγό τον Καραϊσκάκη και 1.700 άνδρες του τακτικού στρατού με επικεφαλή το Γάλλο Φιλέλληνα Κάρολο Φαβιέρο εναντίον 12.500 Τούρκων…
Μετά την απελευθέρωση στον προαύλιο χώρο του πύργου για να τιμηθεί ο Φαβιέρος αναγέρθηκε ο ανδριάντας του (σήμερα υπάρχει μόνο η βάση) και το 1980 ο δρόμος μπροστά από το Παλατάκι ονομάστηκε οδός Στρατάρχου Καραϊσκάκη…
Από τα 3.000 στρέμματα του κτήματος Χαϊδάρι επέμειναν στις μέρες μας ο πύργος Παλατάκι και ο προαύλιος χώρος με τους πρώην στάβλους και τους ξενώνες…
Το Παλατάκι λειτούργησε σαν ψυχιατρική κλινική «Ο Άγιος Ιωάννης» από το 1957 μέχρι το 1971…
[Ο Δήμος Σανζιλιώτης και ο Κώστας Γιαχνής στο Παλατάκι την Πρωτοχρονιά του 1955 – αρχείο: Λίλιαν Γιαχνή]
[Το συντριβάνι του γλύπτη Θωμά Θωμάπουλου από το Παλατάκι στην πλατεία Αργεντινής, στην Αθήνα]
Στο διάστημα αυτό έγιναν μεγάλες καταστροφές εντός και εκτός του πύργου και ορισμένα αντικείμενα (μάρμαρα από το τζάκι, αγάλματα, σιντριβάνια κ.λ.π.) εξαφανίστηκαν, πουλήθηκαν ή κλάπηκαν. [σ.σ. σιντριβάνι από το Παλατάκι στην ταινία “Ποιος Θανάσης”, στο 0,58 λεπτό στην πλατεία Θυμαράκια , κοντά στον κινηματογράφο ΚΑΝ ΚΑΝ – περισσότερα για τα συντριβάνια ΕΔΩ]
Στις αρχές τις δεκαετίας του ΄90 ο πύργος Παλατάκι πέρασε στην ιδιοκτησία του Δήμου Χαϊδαρίου και ανακαινίσθηκε σύμφωνα με την μελέτη του αρχιτέκτονα, συλλέκτη και τότε αντιδημάρχου κ.Ιωάννη Ιγγλέση… [σ.σ. δείτε την ανωτέρω μελέτη αποτύπωσης από τον Γιάννη Ιγγλέση]
Το καλοκαίρι του 2002 οι ξενώνες οι οποίοι λειτουργούσαν στις μέρες μας σαν βαφείο ρούχων και που εντός του κτιρίου ο Νικόλαος Γύζης είχε ζωγραφίσει τις τέσσερις εποχές αγοράστηκαν από το Υπουργείο Πολιτισμού και παραδόθηκαν στον Δήμο Χαϊδαρίου… Ο πύργος Παλατάκι στεγάζει στις μέρες μας την βιβλιοθήκη και το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Χαϊδαρίου…
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το θέμα είναι πολύ μεγάλο. Στην ανάρτηση παρουσιάσαμε βασικές πληροφορίες. Το Παλατάκι και το Κτήριο Γύζη με τις “4 Εποχές” συμπεριλαμβάνεται στο πρόγραμμα ξεναγήσεων για το έτος 2019 “Πάμε Δυτικά – Ανακαλύπτουμε της Δυτική Αθήνα”.
Από το Ιστορικό Λεύκωμα του Κώστα Φωτεινάκη “ΧΑΪΔΑΡΙ – Τόπος και Άνθρωποι”
