Ρήγας Φεραίος (Βελεστινλής) | Η περιοχή της Δυτικής Αθήνας – Αττικής μέσα από τη Χάρτα του Ρήγα, 1797: Ιερά Οδός -Ελευσίνα – Όρος Αιγάλεω, Κορυδαλλός – Θρόνος Ξέρξη – Σαλαμίνα – Μέγαρα κ.ά.

Η εικόνα που βλέπετε είναι ένα τμήμα του Φύλλου 7 της «Χάρτας της Ελλάδος», του Ρήγα Φεραίου, που αποτελείται συνολικά από 12 φύλλα. Δημιουργήθηκε το 1797 από το χαράκτη Μύλλερ στη Βιέννη. [περισσότερα ΕΔΩ]

Στην εικόνα περιγράφεται η Ναυμαχία της Σαλαμίνας (Επιπεδογραφία της εν Σαλαμίνι ναυμαχίας) και αναφέρονται ορισμένες τοποθεσίες τις οποίες μερικές απ’ αυτές επιχειρούμε να τις σχολιάσουμε, με ενδεχόμενο να πέφτουμε έξω σε ορισμένες περιπτώσεις.

Ξεκινάμε την περιγραφή από τα δεξιά προς αριστερά, από ΑΘΗΝΑΙ προς ΜΕΓΑΡΑ.

1. «ΠΕΔΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ» είναι ο Ελαιώνας των Αθηνών, που τον διασχίζει ο ποταμός Κηφισός με τους παραποτάμους του. Οι τρεις από τις πέντε βάσεις (βάθρα) της γέφυρας του ποταμού Κηφισού εκτίθενται σήμερα επί της Ιεράς Οδού στο σταθμό “Ελαιώνας” του ΜΕΤΡΟ.
2. Ο «Έρμος» είναι αρχαίος Δήμος των Αθηνών. Ο δήμος, η ύπαρξη του οποίου επιβεβαιώνεται και από διάφορες επιγραφές, ως μέλος της Ακαμαντίδας φυλής, συμμετείχε με 2 βουλευτές στην αρχαία Βουλή των 500, κατά την πρώτη περίοδο (508 – 307/306 π.Χ.).
3. «Ιερός Δρόμος» είναι η αρχαία Ιερά Οδός, μήκους 21 χλμ, που συνέδεε την Αθήνα με την Ελευσίνα.
4. «Ναός του Απόλλωνα» είναι η περιοχή που βρίσκεται η Μονή Δαφνίου (Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς). Ο «Ναός του Απόλλωνα» μαζί με το Ιερό της Ελευσίνας καταστράφηκε από τους Βισιγότθους του Αλάριχου το 395 μ.Χ. Στο Καθολικό της Μονής Δαφνίου είναι εντοιχισμένα τμήματα από τον αρχαίο Ναό του Απόλλωνα.
5. «Ποικίλος Όρος» είναι ο σημερινός Λόφος του Προφήτη Ηλία στο Χαϊδάρι. Στο χάρτη ίσως να υπάρχει κάποιο λάθος γιατί το Ποικίλο Όρος είναι στη θέση «Ικάριος Όρος». Η θέση «Ικαρία» του χάρτη είναι άγνωστη σε εμάς.
6. «Ικάριος Όρος» είναι η θέση Ποικίλο Όρος (διάβασε α/α5)
7. «Αιγαλία Κορυδαλλός» είναι το Όρος Αιγάλεω το οποίο εκτείνεται από το Πέραμα μέχρι τα Άνω Λιόσια. Τμήματά του περιγράφονται ως «Ποικίλο Όρος, «Δαφνοβούνι», «Κορυδαλλός» κ.ά.
8. «Κοριδαλλός» είναι περιοχή με ίχνη αρχαιολογικών ιχνών, ορατά ακόμα και στις ημέρες μας.
9. «Θρόνος Ξέρξη» είναι η θέση που έβλεπε ο Ξέρξης τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας.
10. «Ναός Αφροδίτης» (Ντουλαπάκια) είναι στην περιοχή της Αφαίας Σκαραμαγκά (Χαϊδάρι). Τα αρχαιολογικά ευρήματα εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.
11. «Παλλίρροιαι…» είναι οι αρχαίες Λίμνες των Ρειτών, αφιερωμένες στη Θεά Δήμητρα και στην Κόρη Περσεφόνη. Σημερινή Λίμνη Κουμουνδούρου.
12. «Κηφισσός Π.» είναι ο Ελευσινιακός Κηφισός, σημερινός Σαρανταπόταμος, στο ύψος της Χαλυβουργικής, στην είσοδο της Ελευσίνας.
13. «Γέφυρα» είναι η Ρωμαϊκή γέφυρα που κατασκεύασε ο Αυτοκράτορας Αδριανός το 125 μ.Χ. Στο σημείο αυτό περνούσε ο Ελευσινιακός Κηφισός Ποταμός (διάβαζε α/α 12).
14. «ΕΛΕΥΣΙΣ» η αρχαία πόλη της Ελευσίνας με το γνωστό αρχαιολογικό χώρο και τα Μυστήρια.
15. «Παλαίστρα του Κερκύωνος». Δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε τη σημερινή τοποθεσία με ακρίβεια. Υποθέτουμε ότι είναι η περιοχή «Νεράκι» στην παλαιά Εθνική Οδό, μετά τα Ναυπηγεία Ελευσίνας. (Κερκύων: Στην ελληνική μυθολογία ήταν ληστής, γιος του θεού Ποσειδώνα, τον οποίο σκότωσε ο Θησέας)
16. «ΜΕΓΑΡΑ» η αρχαία πόλη των Μεγάρων.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η περιγραφή δεν είναι πλήρης. Υπάρχουν τοποθεσίες στο Χάρτη που είναι άγνωστες, όπως π.χ. “Ώα”, “Ικαρία”, “Αγριοσυκιά” κ.ά.  Αν υπάρχουν σχόλια, παρατηρήσεις, αντιρρήσεις, περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα τοπωνύμια και τις περιγραφές της εικόνας της ανάρτησης (τμήμα του φύλου 7 της Χάρτας του Ρήγα) είναι καλοδεχούμενες στο mail: gowestathens@gmail.com

Κώστας Φωτεινάκης

Ερασιτέχνης ερευνητής τη Τοπικής Ιστορίας

Πρόεδρος του Ελληνικού Δικτύου ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ/ Naturefriends Greece

[Μιχάλης Νικολινάκος, σκίτσο, 1981: Ρήγας Φεραίος]