Naturefriends International: “Ενεργειακή μετάβαση για μια ανεξάρτητη, οικολογική και κοινωνική Ευρώπη!” | Energy transition for an independent, ecological, and social Europe!
Energy transition for an independent, ecological, and social Europe! [LINK]
Ενεργειακή μετάβαση για μια ανεξάρτητη, οικολογική και κοινωνική Ευρώπη!
Στην ετήσια συνδιάσκεψη του οργανισμού Naturefriends International/NFI που πραγματοποιήθηκε στο Logio (Ιταλία) εγκρίθηκε το ψήφισμα με θέμα “Energy transition for an independent, ecological, and social Europe! Ενεργειακή μετάβαση για μια ανεξάρτητη, οικολογική και κοινωνική Ευρώπη!
Το Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ/ Naturefriends Greece είναι μέλος του οργανισμού NFI από το 2008.
Ψήφισμα της ετήσιας συνδιάσκεψης, 2022.
Ενεργειακή μετάβαση τώρα για το κλίμα μας και για ένα τέλος στην εξάρτηση από τους προμηθευτές ορυκτών ενέργειας!
Με βάση πρόταση του ΔΣ του NFI και της Θεματικής Ομάδας για την πολιτική της ΕΕ.
Απαιτείται επειγόντως μια ταχεία μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για να επιτύχουμε τους παγκόσμιους κλιματικούς στόχους και να καταστεί δυνατή μια ενεργειακά αυτάρκης και ανεξάρτητη Ευρώπη.
«Μπορούμε να αντέξουμε οικονομικά την προστασία του κλίματος ενόψει της συνεχιζόμενης ενεργειακής κρίσης;» Αυτή η ερώτηση ή κάτι παρόμοιο μπορεί να ακουστεί σε πολλά κανάλια όλης της Ευρώπης σήμερα. Οι τιμές του φυσικού αερίου, του ηλεκτρικού ρεύματος και των καυσίμων έχουν αυξηθεί απότομα τους τελευταίους μήνες και είναι πολύ πιθανό να αυξηθούν ακόμη περισσότερο τους επόμενους μήνες1. Αυτό δεν επηρεάζει μόνο τις επιχειρήσεις, αλλά κυρίως τα ιδιωτικά νοικοκυριά, τα οποία αντιμετωπίζουν σημαντικά υψηλότερα επίπεδα φυσικού αερίου, ηλεκτρικής ενέργειας ή λογαριασμούς θέρμανσης. Πολλοί δεν μπορούν πλέον να αντέξουν οικονομικά αυτές τις υπερβολικά υψηλότερες τιμές ενέργειας και απειλούνται από την ενεργειακή φτώχεια.
Αλλά είναι ακριβώς το διαρκώς αυξανόμενο κόστος των ορυκτών ενεργειών που δείχνει ξεκάθαρα ότι πρέπει να επιταχύνουμε τη μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για να μειώσουμε την εξάρτησή μας από τους μονοπωλιακούς προμηθευτές ορυκτών καυσίμων όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Μια διαδικασία που φυσικά πρέπει να είναι σύμφωνη με τις οδηγίες της ΕΕ για τη διατήρηση της φύσης και τη στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα.
Βασικό στοιχείο από αυτή την άποψη είναι η επένδυση σε ισχυρά συστήματα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας για την εξισορρόπηση των εξαρτώμενων από τις καιρικές συνθήκες όγκους παραγωγής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Παράλληλα, απαιτούνται κατάλληλα μέτρα για την προστασία των νοικοκυριών με χαμηλό εισόδημα από το υπερβολικό ενεργειακό κόστος.
Τα φυσικά μονοπώλια φυσικού αερίου και οι συγκεντρωμένες εξαρτήσεις αυξάνουν τις τιμές του φυσικού αερίου
Ο κύριος λόγος για την άνοδο των τιμών του φυσικού αερίου δεν είναι μυστικό για κανέναν: ξεκίνησε κατά τη διάρκεια του επιθετικού πολέμου κατά της Ουκρανίας, η Ρωσία περιόρισε επίσης την παροχή φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Με αυτόν τον τρόπο, θέλει να αποδυναμώσει ή να τερματίσει την οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη της Ευρώπης προς την Ουκρανία. Το φυσικό αέριο είναι μια μορφή ενέργειας με αγωγούς, η οποία δίνει στους προμηθευτές το λεγόμενο φυσικό μονοπώλιο. Η παγκόσμια ζήτηση για φυσικό αέριο αυξάνεται συνεχώς και οι προμηθευτές καθορίζουν τις τιμές σε αυτήν την αγορά. Οποιοσδήποτε περιορισμός της προσφοράς οδηγεί σε άμεσες αυξήσεις των τιμών – όχι επειδή αυξάνεται το κόστος παραγωγής, αλλά επειδή οι μονοπώλιοι προμηθευτές απαιτούν υψηλότερες τιμές για να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους. Αυτό οδηγεί στο παράδοξο ότι η Ρωσία κερδίζει περισσότερα από το φυσικό της αέριο απ’ ό,τι πριν από τον πόλεμο, παρά τον περιορισμένο εφοδιασμό.
Κανονικά, η αγορά προσπαθεί να ρυθμίσει τέτοια μονοπώλια – όπως συμβαίνει, για παράδειγμα, με τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, τα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα ή τη σιδηροδρομική υποδομή στην Ευρώπη. Αυτό δεν λειτουργεί με το φυσικό αέριο επειδή τα κράτη που προμηθεύουν το φυσικό αέριο δεν ενδιαφέρονται για το δίκαιο εμπόριο, αλλά χρησιμοποιούν τα κέρδη για να επεκτείνουν τον πλούτο τους και τη θέση τους σε παγκόσμια δύναμη. Ο κανονισμός απαιτεί τη συναίνεση όσων επηρεάζονται από τον κανονισμό αλλά αυτό δεν είναι εφαρμοστέο στη διεθνή αγορά φυσικού αερίου. Οι παρεμβάσεις στα χρηματιστήρια φυσικού αερίου στην ευρωπαϊκή επικράτεια δεν έχουν επίσης νόημα, διότι οι προμηθευτές συνεργάζονται επίσης με απευθείας συμβόλαια («εξωχρηματιστηριακά») και έτσι μπορούν να παρακάμψουν τα χρηματιστήρια.
Ως εκ τούτου, οι καταναλώτριες χώρες δεν έχουν άλλη επιλογή από το να διαφοροποιηθούν, δηλαδή να αποκτήσουν φυσικό αέριο όχι μόνο από έναν προμηθευτή αλλά από όσο το δυνατόν περισσότερους, και δεύτερον να εξοικονομήσουν φυσικό αέριο – μέσω της εξοικονόμησης ενέργειας, μέτρα και με στροφή σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αυτό δεν μπορεί να γίνει εν μία νυκτί, αλλά πρέπει να συμβεί το συντομότερο δυνατό, επίσης επειδή η σταδιακή κατάργηση των ορυκτών ενεργειών πρέπει να προωθηθεί επειγόντως προκειμένου να επιτευχθούν οι κοινοί στόχοι για το κλίμα. Ο πόλεμος της Ουκρανίας και ο εκβιασμός της Ρωσίας επιταχύνουν αυτή την εξέλιξη γιατί η Ευρώπη δεν έχει πλέον άλλη διέξοδο.
Ωστόσο, αυτό που πρέπει να κάνει παράλληλα η Ευρώπη, είναι να στηρίξει τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος που προς το παρόν εξακολουθούν να θερμαίνονται με φυσικό αέριο και να διασφαλίσει ότι η βασική ανάγκη για φυσικό αέριο παραμένει προσιτή για αυτά.
Αύξηση των τιμών του ρεύματος λόγω έλλειψης δυνατοτήτων αποθήκευσης.
Κατ’ αρχήν, όλες οι ευρωπαϊκές χώρες προσπαθούν εδώ και χρόνια να στραφούν στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, π.χ. άνεμο, ήλιο, νερό και γεωθερμική ενέργεια. Στις περιπτώσεις που ο άνεμος, ο ήλιος ή ακόμα και το νερό είναι σπάνιοι, πρέπει να παρέμβουν σταθμοί άνθρακα, αερίου ή πυρηνικής ενέργειας. Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας είναι ότι ανά πάσα στιγμή πρέπει να τροφοδοτείται στα δίκτυα ακριβώς όλη η ηλεκτρική ενέργεια που αντλείται ταυτόχρονα από αυτούς. Για το σκοπό αυτό, υπάρχουν ξεχωριστοί σταθμοί εξισορρόπησης που πρέπει να αυξήσουν ή να μειώσουν την παραγωγή τους κατόπιν ζήτησης των ευρωπαϊκών φορέων εκμετάλλευσης δικτύου. Δυστυχώς, πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν βασιστεί σε μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με αέριο ως εφεδρικές μονάδες, επειδή μπορούν να παράγουν γρήγορα ηλεκτρική ενέργεια όταν χρειάζεται. Καθώς οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με αέριο ενεργοποιούνται όλο και περισσότερο, οι υψηλότερες τιμές του φυσικού αερίου αντικατοπτρίζονται στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Η λεγόμενη «τεχνολογία γέφυρας» του φυσικού αερίου δεν έχει πλέον αρνητικό αντίκτυπο στην ενεργειακή μετάβαση, αλλά επιβαρύνει επίσης τα νοικοκυριά με υψηλότερες τιμές ενέργειας.
Η σωστή στρατηγική θα ήταν η κατασκευή περισσότερων εγκαταστάσεων αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, όπως εγκαταστάσεις αποθήκευσης υδρογόνου, για περιόδους που υπάρχει έλλειψη παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Σε περιόδους υπερπροσφοράς, η ηλεκτρική ενέργεια χρησιμοποιείται για την παραγωγή υδρογόνου, το οποίο μπορεί να αποθηκευτεί σε σπήλαια ή δεξαμενές. Αυτή η τεχνολογία έχει το πλεονέκτημα ότι παράγει ηλεκτρική ενέργεια χωρίς εκπομπές από υδρογόνο, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πολλούς σκοπούς. Δεδομένου ότι η τεχνολογία είναι επί του παρόντος ακόμη ακριβή, υπάρχουν μόνο λίγες πειραματικές εγκαταστάσεις. Αλλά με κατάλληλες επιδοτήσεις, όπως συνέβη με τα αιολικά και τα φωτοβολταϊκά εργοστάσια, θα είχαμε ήδη σήμερα ένα αξιοσέβαστο πάρκο αποθηκευτικών σταθμών που θα μπορούσε να αντικαταστήσει το φυσικό αέριο στο σύστημα. Ομολογουμένως, αντί για σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με αέριο, οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής αποθήκευσης θα καθόριζαν τότε την τιμή, αλλά μόνο όταν υπάρχει πολύ λίγη ανανεώσιμη ενέργεια.
Εξάλειψη των «απροσδόκητων κερδών»Ενώ πολλά νοικοκυριά απειλούνται λόγω της εξάρτησής τους από σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με αέριο, οι εναπομείναντες προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίοι παράγουν την ηλεκτρική τους ενέργεια με ανανεώσιμες πηγές και μπορούν να χρεώνουν όσο και οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με αέριο, αποκομίζοντας μεγάλα πλεονάζοντα κέρδη. που στη γλώσσα της πολιτικής ονομάζονται «απροσδόκητα κέρδη». Δεν είναι αλήθεια ότι αυτά τα υπερβολικά κέρδη επενδύονται σε περισσότερα εργοστάσια – όπως συχνά υποστηρίζεται. Αντίθετα, υπάρχει μια εκκρεμότητα έργων σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας εδώ και πολύ καιρό: υπάρχει έλλειψη ειδικών, κατάλληλων εκτάσεων και αντίστοιχων αδειών για νέες μονάδες. Ως εκ τούτου, είναι σωστό να εξαλειφθούν αυτά τα πλεονάσματα όσο είναι ακριβοί οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με καύση αερίου.
Ως εκ τούτου, το Ετήσιο Συνέδριο των Naturefriends International στο Lozio (Ιταλία) καλεί την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της να εφαρμόσουν μια συντονισμένη ενεργειακή πολιτική με:
• Μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας για τη μείωση της εξάρτησης από ορυκτά καύσιμα.• Ανακούφιση των νοικοκυριών χαμηλού εισοδήματος και διασφάλιση βασικής ενεργειακής ασφάλειας.
• Επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (άνεμος, ήλιος, νερό, γεωθερμία) σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ για τη διατήρηση της φύσης.
• Καθιέρωση συντονισμένης στρατηγικής αποθήκευσης για τη μείωση της εξάρτησης από σταθμούς παραγωγής ενέργειας από ορυκτά αποθέματα.
• Υποστήριξη των στόχων της διεθνούς πολιτικής για το κλίμα και εφαρμογή τους στην Ευρώπη – γιατί μόνο μια στροφή προς ένα μέλλον ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα οδηγήσει σε μια κοινωνική και οικολογική μετάβαση και θα μειώσει την εξάρτησή μας από τις διεθνείς μονοπωλιακές αγορές.
Υποσημειώσεις:
1. Στην αγορά ενέργειας, οι συμβάσεις συνάπτονται ως επί το πλείστον για ένα έτος ή περισσότερο. Συνεπώς, οι υψηλότερες τιμές ισχύουν για τους καταναλωτές μόνο με την αντίστοιχη καθυστέρηση.
2. Η NFI καταδικάζει την απόφαση να συμπεριληφθεί η πυρηνική ενέργεια ως βιώσιμη επένδυση στη Συμπληρωματική Κατ’ εξουσιοδότηση Πράξη στην Ταξινομία της ΕΕ. δείτε: https://www.nf-int.org/en/presse/presseaussendungen/no-greenwashing-nuclear-power-and-fossil-gas-eu-taxonomy
3. Το γεγονός ότι η υψηλότερη τιμή που προσφέρει ένας παραγωγός καθορίζει την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας δεν είναι ιδιαιτερότητα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά γενική καπιταλιστική επιχειρηματική πρακτική: κάθε παραγωγός απαιτεί πάντα την τιμή ακριβώς κάτω από τον ακριβότερο ανταγωνιστή. Κάποιος, φυσικά, θα μπορούσε να περιορίσει την υψηλότερη τιμή ηλεκτρικής ενέργειας στα χρηματιστήρια συναλλαγών ηλεκτρικής ενέργειας – αλλά και εδώ οι παραγωγοί μπορούν να καταφύγουν σε διμερές εμπόριο, δεν χρειάζεται να προσφεύγουν στο χρηματιστήριο αλλά στο ίδιο το δίκτυο, που θα τα χρησιμοποιήσει για την ανακούφιση του φόρτου των καταναλωτών και για την κατασκευή αποθηκευτικών εγκαταστάσεων, ώστε οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με αέριο να αποσυρθούν από την αγορά το συντομότερο δυνατό.
Lozio, 15.10.2022
Αρχικό κείμενο [ΕΔΩ[
Μετάφραση από τα αγγλικά: Μαρία -Αρβανίτη Σωτηροπούλου
